Wrząca, gmina Kobylnica
Nazwa niemiecka: Franzen
Pierwsza wzmianka:
Nazwa niemiecka wsi używana do 1945 roku brzmiała Franzen. Nazwę tę wywodzi się od zniemczonej formy imienia Franz. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z początku XV w. Dawniej znajdowały się tu dwa dobra rycerskie. Do XVII w.
Wrząca była miejscowością lenną. W XVI w. właścicielem Wrzącej był von Below, w XVII w. należała do von Puttkamera i von Krockowa, w 1705r. majątek posiadał Jürgen Dawid von Kamecke, w 1742 r. nabyła go rodzina von Schiebelstein, w 1773 r. w posiadanie całego majątku wszedł Heinrich Joachim Reinhold von Krockow, od 1811r. właścicielem był Christian Eggert Neuman, a folwark był dzierżawiony.
W 1861r. dobra kupił Heinrich Freichel. W tym czasie w okręgu dworskim było 703 ha ziemi, a na jego terenie zamieszkiwało 245 osób. Na przełomie trzeciego i czwartego ćwierćwiecza XIX w. dobra Wrząca i Zbyszewo (po niemiecku Reinscholdsfelde) zakupił Heinrich von Puttkamer, majątek w tym czasie obejmował łącznie około 3000 mórg.
W 1885 r. zamieszkiwało tu 260 osób. W 1892 r. jako właściciel dawnych dóbr rycerskich figuruje Otto von Puttkamer. Do folwarku należał wówczas obszar 379 ha, w tym 292 ha stanowiły pola i sady, 32 ha łąki, a 55 ha pastwiska.
Stan inwentarza to: 22 konie, 65 sztuk bydła i 500 owiec. Na przełomie XIX i XX w. uruchomiono we Wrzącej gorzelnię, zaś w 1905r. cały majątek odziedziczył Otto von Puttkamer (imiennik ojca), który wcześniej przez 30 lat dzierżawił Zagórki.
Do majątku, którego właścicielem pozostał do 1945 r. należały folwarki Wrząca i Zbyszewo, żyło w nim 290 mieszkańców. W 1914 r. do folwarku należał obszar 391 ha. Składał się on z 332 ha pół i sadów, 45 ha łąk, 12 ha pastwisk, 2 ha lasów. Inwentarz żywy liczył 27 koni, 100 sztuk bydła, 150 sztuk owiec i 30 sztuk trzody chlewnej.
Po II wojnie światowej w obiektach zespołu dworsko-parkowo-folwarcznego utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Na początku lat 90-tych gospodarstwo przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa w Koszalinie.
Od 1994r. obiekty gospodarcze nabył prywatny właściciel. Zespół dworsko-parkowo-folwarczny składa się z trzech części: dworsko-parkowej, gospodarczej oraz kolonii mieszkalnej robotników folwarcznych. Część dworsko-parkowa zlokalizowana jest po stronie zachodniej założenia.
Po stronie południowo-wschodniej otacza ją zespół obiektów gospodarczych, od zachodu łąki z niewielkimi grupami drzew, od południa gospodarstwa zagrodowe. Dwór położony był na skraju parku po stronie południowo-wschodniej i kompozycyjnie związany był z sąsiadującymi obiektami gospodarczymi – zamykał przestrzeń podwórza po stronie północno-zachodniej.
Posiadał bryłę parterową, w kształcie wydłużonego prostopadłościanu nakrytego dwuspadowym dachem. Po frontowej, południowo-wschodniej stronie elewacja była symetryczna, poprzedzona werandą z tarasem, powyżej znajdowała się wystawka, po lewej stronie obiektu usytuowane było skrzydło oficyny. Ściany posiadały konstrukcję pruskiego muru.
Dwór rozebrano w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Część gospodarstwa zajmuje południową stronę założenia, a kolonia mieszkalna robotników folwarcznych znajduje się po wschodniej jego stronie, przy drodze do Kuleszewa.
Z kolonii zachowały się domy mieszkalne, trojak, dwojak. Nie zachowały się natomiast domy mieszkalne dwojaki położone po południowo-zachodniej stronie w sąsiedztwie stelmacharni. Współcześnie zbudowano w tym miejscu bloki mieszkalne.
źródło: gmina Kobylnica
Pocztówki – Wrząca
